Muzyka pokonująca chaos

Na zdjęciu Avishai Cohen Quartet Na zdjęciu Avishai Cohen Quartet, fot. Emilia Klejmont / Wydział Prasowy UMBB

Podczas drugiego wieczoru 20. Jazzowej Jesieni w Bielsku-Białej im. Tomasza Stańko sceną Bielskiego Centrum Kultury im. Marii Koterbskiej zawładnęło dwóch absolwentów amerykańskiej uczelni wyższej - Berklee College of Music – Marcin Masecki i Avishai Cohen.

Znakomity pianista Marcin Masecki i świetny skrzypek Marcin Markowicz na 18. Jazzową Jesień w Bielsku-Białej w 2020 r. przygotowali program przedstawiający muzyczny portret jednego z najwybitniejszych kompozytorów współczesnych Arvo Pärta. Urodzony w Estonii twórca większość swego życia zmuszony był spędzić na emigracji po tym, jak przez swoją sakralną twórczość trafił na listę niechcianych kompozytorów w ZSRR. Muzyka Arvo Pärta urzekła Manfreda Eichera, twórcę legendarnej monachijskiej wytwórni płytowej ECM. W stworzonej specjalnie kolekcji ECM New Series wydał kompozycje estońskiego kompozytora określaną jako muzyka pokonująca chaos. Tamten koncert z programu 18.JJ nie odbył się, jak i cały festiwal odwołany w pandemicznym czasie 2020 roku. Teraz, na 20.JJ, 18 listopada w BCK usłyszeliśmy tę – przepiękną, kontemplacyjną, przestrzenną muzykę w wykonaniu pianisty Marcina Maseckiego oraz Lutosławski Quartet w składzie – skrzypkowie Roksana Kwaśnikowska i Marcin Markowicz, altowiolista Artur Rozmysłowicz i wiolonczelista Maciej Młodawski. Partie wokalne utworów Arvo Pärta wykonała bardzo nastrojowo sopranistka o posągowej urodzie Anna Lobedan.
W festiwalowym folderze 20.JJ czytamy: - Muzyka Arvo Pärta jest cudowna właśnie na nasze czasy. Ta głębia i prostota, to jest coś, czego potrzebujemy najbardziej, czasem nawet nie zdając sobie z tego sprawy – mówi Marcin Markowicz. – Z jednej strony jesteśmy otoczeni dyskoteką: wsiadasz do samochodu, włączasz radio: łup, łup, łup. Wchodzisz do sklepu kupić buty: łup, łup, łup. Arvo Pärt nagle po prostu wyrywa cię z tego: zatrzymujesz się i słuchasz. Muzykę Pärta Masecki i Markowicz postanowili zaprezentować w jednym z najbardziej ruchliwych miejsc w Warszawie: w Barze Studio w Pałacu Kultury i Nauki. – Zagraliśmy w barze z flaszkami w tle. Ludzie pili wino. Kiedy graliśmy, zadawali nam pytania. Bili brawo między częściami. Każdy mógł brać z tej muzyki, co chciał. To było piękne! – wspomina Markowicz. W Barze Studio zaś pojawiła się publiczność, o której marzą wszystkie filharmonie świata: młodzi ludzie, którzy po prostu chcą posłuchać muzyki klasycznej, ale nie odpowiada im sztywna, sformalizowana atmosfera sali koncertowej.

W BCK publiczność nie przerywała artystom oklaskami, zauroczona słuchaniem tej cudownej muzyki na krawędzi ciszy.

Wcześniej Marcin Masecki i Grzegorz Tarwid - którego mieliśmy przyjemność słuchać dzień wcześniej jako pianistę projektu Tomasz Dąbrowski & Istnienia Poszczególne – wykonali mszę… Tak, na instrumentach nazwanych przez Maseckiego syntezatoro-organkami wykonali utwór Missa Pange lingua renesansowego kompozytora i śpiewaka flamandzkiego Josquina dés Présa. Marcin Masecki wyjaśnił, że to sakralna muzyka. Arvo Pärt czerpie z tej tradycji, dlatego w BCK przed drugą częścią jego koncertu - już poświęconą twórczości estońskiego kompozytora – wysłuchaliśmy kompletnej renesansowej mszy, oczywiście z jazzowym zacięciem obu pianistów.

W drugiej części wieczoru na scenie BCK pojawił się ze swoim zespołem trębacz młodego pokolenia, którego Tomasz Stańko niezwykle cenił – Avishai Cohen. Zaprosił go na Jazzową Jesień już w 2014 r., niestety, złe wieści z rodzinnego Izraela sprawiły, że muzyk musiał natychmiast wrócić do Tel Awiwu. Ponownie przyjechał do Bielska-Białej w 2016 r. ze swoim kwartetem. Po raz kolejny pojawił się na scenie BCK w 2019 r., by z Tomaszem Stańką i triem Marcina Wasilewskiego grać muzykę filmową znakomitego polskiego trębacza.

Podczas piątkowego koncertu w BCK Avishai Cohen przyznał, że spotkanie w Bielsku-Białej rodzi wiele wspomnień ze współpracy z T. Stańką i jego córką Anną. Z Marcinem Wasilewskim zaledwie dwa dni wcześniej grał w Londynie z BBC Concert Orchestra w projekcie Story of Tomasz Stańko z okazji 80. urodzin polskiego trębacza. Mówił także o bolesnych wspomnieniach, podczas pobytu w Bielsku-Białej w 2014 r. dowiedział się, że zmarł jego ojciec.

- To jest trudny moment, ten sam hotel, ta sama scena – przyznał Avishai Cohen. – Stałem za sceną, słuchając koncertu muzyki Arvo Pärta. Cały koncert w ciszy, nieprzerywany oklaskami. Podczas naszego koncertu możecie klaskać w każdej chwili – izraelski trębacz zapraszał z uśmiechem na prezentację albumu Naked Truth nagranego kilka miesięcy wcześniej w ECM. Wspominał, że kiedy byli w studiu 11 września, pracując nad tą płytą, producent rozmawiał właśnie z Arvo Pärtem z okazji urodzin estońskiego kompozytora. Avishai Cohen dołączył się do urodzinowych powinszowań, a Arvo Pärt życzył trębaczowi i jego współpracownikom powodzenia w nagrywaniu płyty.

Naked Truth – naga prawda – najnowsza płyta Avishaia Cohena to ośmioczęściowa, kontemplacyjna suita: efekt emigracji wewnętrznej, do której zmusiły trębacza dwa lata pandemii i społecznej izolacji. Czas ten przyniósł rewizję jego muzycznych oczekiwań i przyzwyczajeń. Muzyk, który w swym artystycznym życiorysie ma m.in. 6 lat wspólnej pracy w jednym z najbardziej wymagających i efektownych zespołów jazzowej sceny – SF Jazz Collective – wielokrotnie przyznany laur wschodzącej gwiazdy jazzowej trąbki wg. krytyków magazynu DownBeat i karierę, która w USA jazzmanom spoza Stanów nie zdarza się często, na swojej nowej płycie pokazuje, gdzie tkwi dla niego muzyczne sedno – czytamy w katalogu 20. Jazzowej Jesieni w Bielsku-Białej.

Trudno było się rozstać tą pełną emocji i niezwykłych dźwięków muzyką Naked Truth Avishai Cohen Quartet.

Dzisiaj, 19 listopada, od godz. 18.00 w Bielskim Centrum Kultury im. Marii Koterbskiej grać będą dla nas Nik Bärtsch’s Mobile oraz Royal String Quartet muzykę szalenie zdolnego polskiego kompozytora współczesnego Pawła Mykietyna. A w niedzielę, 20 listopada, mamy w programie 20. Jazzowej Jesieni w Bielsku-Białej program Stańko na głos przygotowany przez Tomasza Michałowskiego. To koncert-widowisko z udziałem Envee’ego, pianistki rodem z Bielska-Białej Kasi Pietrzko i innych znakomitych jazzowych muzyków.

Agata Wolna

Na zdjęciu Marcin Masecki i Grzegorz Tarwid
Na zdjęciu Marcin Masecki i Grzegorz Tarwid 
Na zdjęciu Marcin Masecki oraz Lutosławski Quartet
Na zdjęciu Marcin Masecki oraz Lutosławski Quartet i Anna Lobedan