Święto Światła w Kubiszówce

na zdjęciu koncert chanukowy w Kubiszówce Koncert chanukowy w Kubiszówce, fot. Dom Kultury im. W. Kubisz

Drugą świecę 8-ramiennego świecznika – chanukiji – zapalono 19 grudnia na scenie Domu Kultury im. Wiktorii Kubisz podczas wieczoru wieńczącego Festiwal Trzech Kultur przygotowany przez Kubiszówkę. Symbolizowała ona drugi dzień żydowskich świąt Chanuka, które w tym roku trwają od 18 do 26 grudnia.

Festiwal Trzech Kultur był w tym roku poświęcony właśnie kulturze żydowskiej, tak ważnej dla historii naszego miasta, w którym przed II wojną światową społeczność żydowska stanowiła ok. 35 proc. mieszkańców. Przygotował go zespół pracowników DK im. W. Kubisz pod wodzą jego kierowniczki Iwony Kusak we współpracy z bielskim Towarzystwem Społeczno-Kulturalnym Żydów w Polsce i Gminą Wyznaniową Żydowską w Bielsku-Białej.

Święto Chanuka upamiętnia cudowne wydarzenie, które wydarzyło się podczas powstania Machabeuszów. W trzy lata po zbezczeszczeniu świątyni jerozolimskiej przez Antiocha IV powstańcy zwyciężyli i zdobyli Jerozolimę, odzyskując świątynię. Odnaleziono wtedy tylko jeden dzban oliwy zabezpieczonej pieczęcią arcykapłana. Taka ilość mogła wystarczyć na utrzymanie w lampie płomienia tylko przez jeden dzień, ale płomień utrzymywał się aż przez osiem dni. Dlatego z Chanuką związany jest rytuał zapalania świateł, świec lub lampek oliwnych, umieszczonych na specjalnym 8-ramiennym chanukowym świeczniku - chanukiji. Dziewiąta dodatkowa świeca to sza masz. Zapalenie właśnie od niej dwóch świec w chanukiji rozpoczęło muzyczne spotkanie w Domu Kultury im. Wiktorii Kubisz, podczas którego z koncertem pieśni świątecznych, obrzędowych i miłosnych wystąpili krakowscy artyści: wokalistka Urszula Makosz, pianista Paweł Pierzchała, skrzypek Michał Półtorak oraz grający na akordeonie, klarnecie, duduku i instrumentach perkusyjnych Oleg Dyyak. Usłyszeliśmy utwory w kilku językach – jidysz, hebrajskim i ladino.

- W tym roku żydowskie Święto Światła kończy się w 26 grudnia, czyli w święto Bożego Narodzenia. Dla obu religii to czas wyjątkowy, czas światła, które triumfuje mad ciemnością – powiedziała przewodnicząca bielskiej Gminy Wyznaniowej Żydowskiej Dorota Wiewióra. – To również czas podsumowań i refleksji. Społeczność żydowska w Bielsku-Białej ma za co dziękować - panu prezydentowi Jarosławowi Klimaszewskiemu za życzliwość, pani poseł Mirosławie Nykiel, której jeden telefon otwiera wiele drzwi, doktorowi Januszowi Sirkowi za dary powiększające naszą kolekcję, dyrektor Muzeum Śląska Cieszyńskiego Irenie French wraz z wolontariuszami za porządkowania cmentarza żydowskiego w Cieszynie, ks. prof. Józefowi Budniakowi za piękne słowa nauki – wymieniała kolejne osoby przewodnicząca GWŻ.

Dorota Wiewióra poinformowała też, że za wielkie zasługi dla Gminy Wyznaniowej Żydowskiej, zwłaszcza za pomoc przy odnawianiu cmentarza żydowskiego w Bielsku-Białej – decyzją GWŻ – jej honorowymi członkami zostali Dariusz Gajny (na co dzień ogrodnik miejski w Wydziale Gospodarki Miejskiej Urzędu Miejskiego w Bielsku-Białej) i Jakub Nowak. Obu panom udało się uzyskać dotacje z Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego na renowacje kolejnych nagrobków na bielskim cmentarzu żydowskim.

Chanukowemu koncertowi, który zgromadził w Kubiszówce liczną publiczność, towarzyszyło otwarcie wystawy Paszporty życia.

Podczas II wojny światowej w szwajcarskim Bernie polscy dyplomaci we współpracy ze środowiskami żydowskimi prowadzili tzw. akcję paszportową, której celem było ratowanie Żydów przed Zagładą. Aleksander Ładoś, Konstanty Rokicki, Abraham Silberschein, Chaim Eiss, Stefan Ryniewicz oraz Juliusz Kühl, znani także jako Grupa Ładosia, wystawiali fałszywe paszporty i poświadczenia obywatelstwa krajów latynoamerykańskich na nazwiska Żydów zagrożonych Zagładą. Ich posiadacze mogli zostać internowani, a następnie wymienieni na niemieckich jeńców wojennych. Była to dla nich szansa na uniknięcie transportu do obozów śmierci i uratowanie życia – piszą organizatorzy wystawy z Instytutu Pileckiego. 

O polskich dyplomatach, którzy podczas II wojny światowej ratowali ludność żydowską przed zagładą opowiedział gość z Instytutu Pileckiego Bartłomiej Zygmunt, a bielskie wątki związane ze słynną Listą Ładosia przybliżył bielski historyk, m.in. autor książki o cmentarzu żydowskim, Jacek Proszyk.

Druga eksponowana w Kubiszówce wystawa mówi o wielowyznaniowości i wielokulturowości Bielska-Białej.

- Jestem niezwykle uradowany, że Festiwal Trzech Kultur cieszy się tak ogromnym zainteresowaniem bielszczan. Nasze miasto ma bardzo skomplikowaną historię, która tworzy podwaliny współczesnego Bielska-Białej. To na tym możemy budować dzisiejsze miasto jako ośrodek wielokulturowy, wieloreligijny i tolerancyjny – powiedział prezydent Bielska-Białej Jarosław Klimaszewski, goszczący na chanukowym wieczorze w Kubiszówce. – Mam wrażenie, że kiedyś, kiedy byłem jeszcze w szkole, po naszej historii szliśmy płytko. Ze wstydem, zażenowaniem, że może nie wypada o czymś przypominać… A teraz mówimy o faktach, o naszej przeszłości, o tym, co mamy, a co utraciliśmy. I na tym budujemy naszą przyszłość, na tożsamości wielokulturowej tego miasta – dodał prezydent.

W ramach Festiwalu Trzech Kultur odbyły się jeszcze dwa koncerty – 11 grudnia Melodie pamięci zaprezentowali wokalistka Ela Tanistra i tancerka Sara Tanistra z towarzyszeniem skrzypiec Krzysztofa Maciejowskiego oraz fortepianu Jana Maciejowskiego. 12 grudnia znakomite trio The ThreeX grało muzykę świata. W piękny świat wycinanki żydowskiej wprowadziła festiwalową publiczność 15 grudnia Marta Gołąb – plastyczka związana z Festiwalem Kultury Żydowskiej w Krakowie, ekspertka w zakresie wycinanki żydowskiej, autorka książki Szkice do wycinanki żydowskiej. Jej prace wykorzystano m.in. do zilustrowania plakatów 8. i 9. Festiwalu Kultury Żydowskiej. Również 15 grudnia w DK odbyły się warsztaty tańca żydowskiego, które poprowadziła Dorota Herok.

Agata Wolna

 

Na zdjęciu koncert w Kubiszówce
Koncert Chanuka, fot. Dom Kultury im. W. Kubisz

 

Na zdjęciu Urszula Makosz zapala chanukiję
Urszula Makosz zapala chanukiję, fot. Dom Kultury im. W. Kubisz

 

Na zdjęciu prezydent Jarosław Klimaszewski i Iwona Kusak
Prezydent Bielska-Białej Jarosław Klimaszewski i kierowniczka DK Iwona Kusak, fot. fot. Dom Kultury im. W. Kubisz

 

Na zdjęciu Jakub Nowak, Dariusz Gajny i Dorota Wiewióra
Jakub Nowak, Dariusz Gajny i Dorota Wiewióra, fot. Dom Kultury im. W. Kubisz

 

Na zdjęciu Dorota Wiewióra i dr Jacek Proszyk
Dorota Wiewióra i dr Jacek Proszyk, fot. Dom Kultury im. W. Kubisz

 

Na zdjęciu otwarcie wystawy
Otwarcie wystawy Paszporty życia fot. Dom Kultury im. W. Kubisz