źródło: freepik
Objawy okołomenopauzalne zaczynają się już na 5 do 8 lat przed ostatnią miesiączką. Bardzo często kobiety w ogóle nie kojarzą, że to, co się zaczyna dziać ze stanem ich zdrowia, ma w ogóle związek ze zbliżającą się menopauzą.
Terminem menopauza, z medycznego punktu widzenia, określamy ostatnią miesiączkę w życiu kobiety, czyli tę miesiączkę, po której przez następnych 12 miesięcy kolejna miesiączka się nie pojawia. Okres, w którym kobiety zaczynają odczuwać objawy w związku z wygasaniem czynności hormonalnej jajników, nazywamy okresem okołomenopauzalnym. Potocznie dla ułatwienia przyjęło się nazywanie okresu objawów okołomenopauzalnych terminem menopauza.
Okres okołomenopauzalny kojarzymy najczęściej z uderzeniami gorąca, zlewnymi potami, osłabieniem i obniżeniem nastroju czy drażliwością. Jednak te objawy nie zawsze występują, czasem bywają słabo nasilone. Natomiast szereg objawów, które są powiązane bezpośrednio ze stopniowym obniżaniem się poziomu estrogenów u kobiety, bardzo często nie jest kojarzonych z tym problemem. Musimy wiedzieć, że tak naprawdę działanie estrogenów jest powiązane z działaniem innych hormonów.
Estrogeny zawiadują naszą gospodarką lipidową, węglowodanową, całym metabolizmem, w tym metabolizmem kostnym, mięśni i tkanki tłuszczowej, wpływają na pracę mózgu, jakość skóry, śluzówek i włosów. Obniżanie się poziomu estrogenów, które zaczyna się już na 5 -8 lat przed ostatnią miesiączką, ma wpływ na wszystkie nasze układy i narządy. Kobiety zaczynają odczuwać, że coś niepokojącego zaczyna się z nimi dziać. Pojawiają się problemy ze spaniem, kojarzeniem, z logicznym myśleniem, brakiem słów, nagłym brakiem możliwości dokończenia wypowiedzi. To zjawisko często jest określane mianem mgły menopauzalnej. Czasami u kobiet rozwija się depresja, która słabo reaguje na leczenie standardowymi lekami antydepresyjnymi. Tego typu zaburzenia depresyjne, nazywane czasem depresją menopauzalną, najlepiej reagują na leczenie uzupełniające estrogenami.
W tym okresie często pojawiają się bóle kostno-stawowe, które nie mają związku z żadnym stanem chorobowym, czasem rozwija się osteoporoza. Pojawiają się bóle i zawroty głowy, kłopoty z utrzymaniem równowagi i sprawnością fizyczną, a także problemy w zakresie ruchów precyzyjnych. Bardzo ważnym z punktu widzenia zdrowotnego jest problem z utrzymaniem wagi. Kobiety często skarżą się na wzrost wagi, pomimo że nie zmieniły nawyków żywieniowych czy aktywności życiowej. Jest to związane ze spadkiem estrogenów, spowolnieniem całego metabolizmu, często także z rozwojem insulinooporności. Ponadto pojawiający się niekorzystny profil lipidowy prowadzi do rozwoju miażdżycy i nadciśnienia czy choroby niedokrwiennej serca.
Dużo problemów w tym okresie przysparzają objawy wynikające z atrofii urogenitalnej, nadmiernej suchości okolic intymnych, pojawiające się problemy z nietrzymaniem moczu, z libido i osłabieniem odczuwania satysfakcji ze zbliżeń partnerskich, często związane także z dolegliwościami bólowymi.
Największą jednak konsekwencją metaboliczną jest pojawiająca się otyłość będąca wynikiem spadku estrogenów i redystrybucji tkanki tłuszczowej. Od dawna wiemy, że otyłość jest bardzo ważnym czynnikiem ryzyka rozwoju raka piersi i raka trzonu macicy, jak również szeregu chorób metabolicznych. Ryzyko związane z otyłością jest zdecydowanie wyższe niż stosowanie hormonalnej terapii menopauzalnej dla rozwoju powyższych nowotworów. Wiąże się bowiem z istotną nadprodukcją tak zwanych złych estrogenów przez tkankę tłuszczową. Hormony przyjmowane w terapii menopauzalnej mają zupełnie inny profil bezpieczeństwa niż hormony estrogenowe produkowane przez tkankę tłuszczową. W tym rozumieniu dobrze dobrana i zrównoważona hormonalna terapia menopauzalna jest bardzo często prewencją w rozwoju otyłości i nowotworów hormonozależnych.
Okres okołomenopauzalny niesie dla kobiety wiele uciążliwości, które utrudniają a czasem wręcz uniemożliwiają normalne funkcjonowanie w życiu codziennym i zawodowym. Większość tych objawów jest możliwa do usunięcia przy wnikliwie dobranej terapii, na przykład terapii hormonalnej. Taką terapię dobieramy zawsze indywidualnie dla każdej pacjentki, po przeprowadzeniu szeregu badań laboratoryjnych i obrazowych, a także po wnikliwym przeanalizowaniu sytuacji zdrowotnej pacjentki i jej obciążeń rodzinnych. Każda terapia musi być skrojona na miarę pacjentki. W trakcie terapii kobieta musi się poddawać okresowym badaniom i kontroli, by terapia była dla niej bezpieczna. Obecnie nie zakładamy z góry ustalonego czasu trwania bezpiecznej terapii. Terapia może być stosowana przez wiele lat, jeśli nie zaistnieją w międzyczasie przeciwwskazania do jej stosowania. Przy takiej terapii kobieta może cieszyć się z atutów dojrzałości, w pełnym komforcie życia i zdrowia.
Pamiętajmy, że dobrze dobrana terapia pomaga utrzymać zdrowie na pożądanym poziomie i przedłuża tym samym życie. Pacjentki, u których hormonalna terapia menopauzalna jest przeciwwskazana, mają w dzisiejszych czasach możliwość zastosowania także innych terapii wspierających, które z pewnością nie są tak skuteczne, ale pomagają zmniejszyć intensywność i częstość objawów okołomenopauzalnych.
dr n. med Agnieszka Zemanek-Wojnowska
specjalista ginekolog-położnik
Femina Clinic w Bielsku Białej
